Istotnym zadaniem Polskiej Akademii Nauk (PAN) jest wspieranie rozwoju młodych naukowców przez angażowanie ich w różne inicjatywy, m.in. te związane z funkcjonowaniem PAN.
Marzena Smol
Łukasz Sadowski
Maciej Sałaga
Andrzej Katunin
Monika Stobiecka
By promować działalność naukową prowadzoną przez wybitnych młodych przedstawicieli nauki polskiej, w 2010 roku powołano Akademię Młodych Uczonych (AMU) wchodzącą w strukturę korporacji PAN. Obecnie działalność AMU regulują ustawa o Polskiej Akademii Nauk (DzU 2010 nr 96, poz. 619), statut PAN i regulamin AMU PAN.
Kandydaci na członków AMU PAN reprezentują wszystkie wydziały PAN, są wybierani przez Zgro madzenie Ogólne Akademii spośród wyróżniających się wybitnymi osiągnięciami naukowymi młodych przedstawicieli polskiej nauki. Ogólna liczba członków AMU nie może być większa niż 10 proc. ustawowej liczby członków PAN. W chwili wyboru kandydaci nie mogą przekroczyć 38. roku życia i powinni legitymować się co najmniej stopniem naukowym doktora. Podczas pięcioletniej kadencji (bez możliwości ponownego wyboru) przedstawiciele AMU mają prawo do aktywnego uczestnictwa w pracach wydziałów, oddziałów, komitetów naukowych, problemowych i narodowych PAN.
AMU jest reprezentowana przez przewodniczącego, którego wybierają członkowie AMU oraz jego zastępcy. Obecnie funkcję przewodniczącego pełni prof. dr hab. n. med. Maciej Sałaga z Uniwersytetu Medycznego w Łodzi, a jego zastępcy to prof. dr hab. inż. Łukasz Sadowski z Politechniki Wrocławskiej, dr hab. Marzena Smol, prof. Instytutu Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN, oraz dr hab. inż. Andrzej Katunin, prof. Politechniki Śląskiej.
Działania Akademii Młodych Uczonych dotyczą głównie aktywizacji środowiska młodych pracowników nauki, w tym: 1) przedstawianie opinii i programów dotyczących spraw nauki, 2) organizowanie debat, dyskusji, konferencji naukowych mających na celu rozważanie istotnych problemów naukowych oraz upowszechnianie nauki, 3) przygotowywanie opinii oraz ocen naukowych dotyczących reprezentowanej dyscypliny lub pokrewnych dyscyplin naukowych, 4) udział w kształtowaniu polityki naukowej państwa, dyplomacja naukowa oraz reprezentacja kraju na arenie międzynarodowej, m.in. w europejskich i międzynarodowych zrzeszeniach młodych akademii, oraz 5) upowszechnianie standardów etyki wśród młodych naukowców.
Ponadto Akademia Młodych Uczonych realizuje zadania z własnej inicjatywy lub na wniosek organów Polskiej Akademii Nauk.
Od 2022 roku w ramach AMU funkcjonuje siedem zespołów tematycznych, w tym jeden kryzysowy:
● Zespół ds. opinii – monitoruje bieżącą sytuację w środowisku naukowym (w tym m.in. różnych działań organów państwowych, np. Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego), opracowuje opinie dotyczące istotnych wydarzeń i inicjatyw w środowisku naukowym oraz buduje relacje z osobami i instytucjami zaangażowanymi w politykę naukową w Polsce i na świecie.
● Zespół ds. sytuacji zawodowej młodych naukowców – jest odpowiedzialny za identyfikację problemów młodych naukowców w Polsce oraz proponowanie działań naprawczych, w tym w obszarze karier naukowych, sposobu oceny pracowników naukowych, mobilności naukowej, procedur doktoryzowania i habilitacji i in.
● Zespół ds. popularyzacji nauki i wydarzeń – realizuje strategie upowszechniania nauki AMU oraz koordynuje wydarzenia organizowane lub współorganizowane przez AMU, w tym m.in. międzynarodowe konferencje naukowe, jak „Polish Scientific Networks” i „Young Science Beyond Borders”, ogólnopolską konferencję „Doskonałość naukowa nie ma płci”, cykliczne spotkania „Zostań badaczką”, warsztaty dla doktorantów „Kuźnia Młodych Talentów”, program mentoringowo- -szkoleniowy dla uczniów szkół ponadpodstawowych „Kopalnia Młodych Naukowców”.
● Zespół ds. doradztwa naukowego – odgrywa rolę zaplecza eksperckiego AMU, jeśli chodzi o stałe i doraźne tematy naukowe (np. zdrowie, klimat, technologia i inó). AMU bierze udział w mechanizmie doradztwa naukowego dla Komisji Europejskiej (Science Advice Mechanism – SAPEA+) oraz SAM (Science Advice Mechanism for European Commission).
● Zespół ds. promocji Akademii Młodych Uczonych PAN – odpowiada za aktywną promocję inicjatyw realizowanych przez AMU PAN (m.in. internecie), opracowuje strategię promocji AMU, współpracuje ze środowiskiem akademickim.
● Zespół ds. inicjatywy „Doskonałość naukowa nie ma płci” – zajmuje się realizacją różnych wydarzeń związanych z tematyką równości płci w nauce, w tym konferencji, warsztatów, seminariów.
● Zespół ds. Ukrainy i współpracy z Science for Ukraine – tymczasowy zespół kryzysowy został powołany w 2022 roku i ma na celu wsparcie ukraińskich uczonych w obliczu konfliktu zbrojnego w Ukrainie.
Szczegółowe informacje na temat naszych inicjatyw można znaleźć na stronie internetowej AMU PAN: https://amu.pan.pl/. ■
Wersja drukowana tego artykułu ukazała się w numerze 2/2024 (78) popularnonaukowego kwartalnika „Academia: Magazyn Polskiej Akademii Nauk” [ściągnij pdf].
Marzenna Smol
Prof. IGSMiE PAN, kierowniczka Pracowni Surowców Biogenicznych Instytutu Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią Polskiej Akademii Nauk (IGSMiE PAN), zastępczyni dyrektora Krakowskiej Interdyscyplinarnej Szkoły Doktorskiej, Wiceprzewodnicząca Akademii Młodych Uczonych PAN. Jest ekspertką z dziedziny odzysku wody i surowców ze ścieków i z odpadów.
smol@meeri.pl
Łukasz Sadowski
Obecnie pełni funkcję kierownika Katedry Inżynierii Materiałów i Procesów Budowlanych na Wydziale Budownictwa Lądowego i Wodnego Politechniki Wrocławskiej. Specjalizuje się i pasjonuje poszukiwaniem relacji między paradygmatami naukowymi i regułami praktycznymi w budownictwie, szczególnie w inżynierii materiałów budowlanych, badaniach nieniszczących, inżynierii powierzchni, procesach budowlanych i sztucznej inteligencji.
lukasz.sadowski@pwr.edu.pl
Maciej Sałaga
Prof. UM w Łodzi, przewodniczący AMU PAN. Do jego głównych zainteresowań należy patofizjologia nieswoistych chorób zapalnych jelit (NZJ) oraz zespołu jelita drażliwego (IBS). pracujący na Wydziale Fizyki, Astronomii i Informatyki Stosowanej Uniwersytetu Jagiellońskiego, zajmujący się badaniem własności centrów barwnych w diamentach. Były nauczyciel fizyki w liceum, ogromny pasjonat nowych metod nauczania fizyki w szkole. Członek Polskiego Towarzystwa Fizycznego.
salaga.maciej@gmail.com
Andrzej Katunin
Prof. PŚ, wiceprzewodniczący AMU PAN. Interesuje się zagadnieniami zmęczenia i pękania materiałów kompozytowych. Aktywnie zajmuje się popularyzacją nauki, głównie w dziedzinie geometrii fraktalnej, którą również zajmuje się naukowo.
andrzej.katunin@polsl.pl
Monika Stobiecka
Pracuje na Wydziale „Artes Liberales” UW i jest członkiem AMU PAN. Skończyła historię sztuki i archeologię na Uniwersytecie Warszawskim. Interesuje się studiami muzealnymi, krytycznymi studiami nad dziedzictwem oraz przecięciem sztuki współczesnej i teorii archeologii.
m.stobiecka@uw.edu.pl