Space. The final frontier… – tak zaczynał się każdy odcinek serialu „Star Trek”, już od 1966 roku. W latach 60. faktycznie mogło się wydawać, że już niedługo jedynym wyzwaniem pozostanie dla nas tylko eksploracja kosmosu. Dziś zaprzątają nas sprawy daleko bardziej przyziemne, a myśli nieodparcie krążą wokół kwestii bezpieczeństwa: narastająca entropia, czy to w postaci konfliktów międzyludzkich, czy to w postaci katastrofy klimatycznej, dominuje na horyzoncie.
Także Polska Akademia Nauk w swojej skromnej i zdecydowanie niekosmicznej skali jest na zakręcie dziejowym. Z jednej strony radykalna redukcja finansowania, pr.by marginalizacji lub zastąpienia tego wciąż wiodącego ośrodka naukowego czy ograniczenia wolności akademickiej nie pozostają bez wpływu na funkcjonowanie instytucji. Z drugiej – proponowana przez PAN jego reforma, postępujące digitalizacja i zwiększanie zasięgu jego publikacji (w tym także „Academii”) i nowa strategia działania dają promyk nadziei na przyszłość. W niniejszym numerze zamiast koncentrowania się na sobie proponujemy jednak głębszą refleksję wokół ważkiego tematu, jakim jest bezpieczeństwo właśnie, a także zagrożenie jego utratą.
Zagłada środowiska i bioróżnorodności, geopolityczne wstrząsy w bezpośrednim sąsiedztwie naszego kraju, a do tego bardziej namacalne trzęsienia ziemi, kwestie żywienia i energetyki czy rewolucji technologicznej, nowe zastosowania energii jądrowej, zatrucia pokarmowe, kleszcze, relacje symbiotyczne z grzybami, depopulacja i migracja, kryzys ekonomiczny, zanikające kultury, a także społeczne postrzeganie bezpieczeństwa – to jedynie niektóre z zagadnień, które staramy się przedstawić w niniejszym numerze. ■
prof. dr hab. Dariusz Jemielniak
wiceprezes Polskiej Akademii Nauk
Zobacz spis treści numeru
